Ֆրիլանսինգը Հայաստանում՝ Հնարավորություններ և Իրավական Նրբություններ
Հայաստանում ֆրիլանսինգը շարունակում է աճել՝ դառնալով եկամուտ վաստակելու ճկուն և անկախ միջոց։ ՏՏ, դիզայն, խորհրդատվություն և բազմաթիվ այլ ոլորտներում հեռավար աշխատանքը թույլ է տալիս մասնագետներին համագործակցել միջազգային հաճախորդների հետ՝ միաժամանակ մնալով երկրում։
Սակայն, շատ ֆրիլանսերներ չեն գիտակցում, որ առանց համապատասխան գրանցման գործունեություն ծավալելը համարվում է ապօրինի ձեռնարկատիրական գործունեություն։ Այս անտեղյակությունը կարող է հանգեցնել իրավական ու ֆինանսական խնդիրների։
Օրենքի շրջանակներում գործելու համար ֆրիլանսերները պետք է տեղյակ լինեն հարկային պարտավորություններից, որոնք ներառում են գրանցումը, եկամուտների հայտարարագրումը և հարկային դրույքաչափերի կիրառումը։ Թեև հարկային համակարգը կարող է բարդ թվալ, դրա ճիշտ ընկալումը թույլ կտա ապահովել կայուն ու անվտանգ ֆրիլանս կարիերա։
Այս հոդվածում մենք կուսումնասիրենք Հայաստանում ֆրիլանսերների հիմնական հարկային պարտավորությունները՝ օգնելով ձեզ գործել օրինական դաշտում և վստահորեն զարգացնել ձեր կարիերան։
Ֆրիլանսինգը Հայաստանում. Օրինականության և Հարկային Պարտավորությունների Կարևորությունը
Հայաստանում ֆրիլանսինգը շարունակում է լայն տարածում գտնել՝ դառնալով եկամուտ վաստակելու հարմար և ճկուն տարբերակ։ ՏՏ, դիզայն, խորհրդատվություն, ուսուցում և բազմաթիվ այլ ոլորտներում մասնագետները կարող են աշխատել միջազգային հաճախորդների հետ՝ չլքելով երկիրը։ Սակայն, ֆրիլանսինգով զբաղվելիս կարևոր է հասկանալ, որ դա համարվում է ձեռնարկատիրական գործունեություն, և առանց պետական գրանցման այն կարող է հանգեցնել իրավական և ֆինանսական խնդիրների։
Ինչ է սահմանում ՀՀ օրենսդրությունը
Ըստ ՀՀ «Քաղաքացիական օրենսգրքի»՝ ցանկացած գործունեություն, որը իրականացվում է շահույթ ստանալու նպատակով և ոչ թե որպես վարձու աշխատանք, համարվում է ձեռնարկատիրական գործունեություն։ Սա նշանակում է, որ եթե մարդը մատուցում է ծառայություններ, վաճառում է ապրանքներ կամ որևէ այլ կերպ վաստակում է, նա պարտավոր է գրանցվել և հարկային պարտավորություններ կատարել։
Հայաստանում ֆրիլանսինգով զբաղվելու երկու հիմնական տարբերակ կա․
- Գրանցվել որպես անհատ ձեռնարկատեր (ԱՁ) – Այս տարբերակը թույլ է տալիս օրինական գործունեություն ծավալել, հաշիվ-ապրանքագրեր դուրս գրել, բացել բանկային հաշիվներ և նվազեցնել հարկվող եկամուտը որոշ ծախսերի հաշվին։
- Աշխատել առանց գրանցման – Այս դեպքում անձը գործում է ապօրինի, քանի որ չի հայտարարագրում եկամուտը և չի վճարում հարկեր։ Չգրանցված գործունեությունը կարող է հանգեցնել տուգանքների՝ 200,000 դրամից մինչև 500,000 դրամ։
Ֆրիլանսերների հարկման համակարգը
Հայաստանում ֆրիլանսերները կարող են ընտրել շրջանառության հարկի կամ ընդհանուր հարկման համակարգը։
Շրջանառության հարկի ռեժիմում`
- ՏՏ ոլորտում գործող ֆրիլանսերների համար՝ 1% շրջանառությունից
- Այլ ծառայությունների մատուցման համար՝ 10% շրջանառությունից
Ընդհանուր հարկման համակարգում`
- Ավելացված արժեքի հարկ (ԱԱՀ)՝ 20%
- Շահութահարկ՝ 18% (հիմնվում է շահույթի վրա)
Եթե ֆրիլանսերի տարեկան եկամուտը գերազանցում է 115 միլիոն դրամը, ապա նա պարտավոր է անցնել ԱԱՀ-ով և շահութահարկով հարկման համակարգի։
Ինչպես գրանցվել որպես ԱՁ
ԱՁ գրանցումը Հայաստանում բավականին հեշտ գործընթաց է, որը կարելի է իրականացնել Պետական ռեգիստրի գրասենյակում կամ Հայփոստի մասնաճյուղերում։ Գրանցման համար անհրաժեշտ է ներկայացնել անձնագիր, լրացնել դիմում և վճարել 3,000 դրամ պետական տուրք։ Գրանցվելուց հետո հարկային պարտավորությունների վերաբերյալ դիմումը հարկային մարմին պետք է ներկայացնել 20 օրվա ընթացքում։
Ֆրիլանսերների ամենատարածված սխալները և դրանց հետևանքները
- Շրջանառության հարկ վճարողի դիմում չներկայացնելը – Եթե գրանցումից հետո 20 օրվա ընթացքում չի ներկայացվում այս դիմումը, ապա ֆրիլանսերը ստիպված կլինի աշխատել ընդհանուր հարկման համակարգով՝ վճարելով ավելի բարձր հարկեր։
- Եկամուտների թերհայտարարագրում կամ PayPal, Wise, բանկային հաշիվների վճարումները չհայտարարագրելը – Բոլոր եկամուտները, անկախ ստացման եղանակից, պետք է հայտարարագրվեն։
- Հարկվող եկամուտից ծախսեր չնվազեցնելը – Ֆրիլանսերը կարող է հարկման ենթակա եկամուտը նվազեցնել որոշ ծախսերի հաշվին, ինչպիսիք են ծրագրային ապահովման ձեռքբերումը, սարքավորումների ձեռքբերումը, ինտերնետի վճարները և այլ աշխատանքային ծախսեր։
Ֆրիլանսինգը Հայաստանում ստեղծում է մեծ հնարավորություններ մասնագիտական աճի և կայուն եկամտի համար, սակայն հարկային պարտավորությունները չկատարելու դեպքում կարող են առաջանալ լուրջ խնդիրներ։ ԱՁ գրանցվելով և հարկային պահանջները ճիշտ կատարելով՝ ֆրիլանսերը ոչ միայն խուսափում է իրավական խնդիրներից, այլև ապահովում է իր ֆինանսական անվտանգությունն ու երկարաժամկետ կայունությունը։
Հարկային համակարգի հետ ծանոթանալն ու ճիշտ կառավարումը ֆրիլանսերի հաջողության կարևոր մաս են կազմում։ Եթե գործընթացը թվում է բարդ, հարկային խորհրդատուների օգնությամբ հնարավոր է խուսափել ավելորդ ռիսկերից և արդյունավետ կազմակերպել հարկային հաշվառումը։