Ավելացված արժեքի հարկը (ԱԱՀ) կազմում է ՀՀ-ում գործարքների արժեքի 20%-ը, և շատ դեպքերում ձեռնարկությունները կամ ֆիզիկական անձինք կարող են ունենալ դրա վերադարձի իրավունք։ Այս հոդվածում պարզ կբացատրենք՝
ով կարող է պահանջել ԱԱՀ վերադարձ,
ինչ պայմաններով,
և ինչպես է տեղի ունենում դիմելու գործընթացը։
Ինչ է ԱԱՀ-ն
ԱԱՀ-ն (ավելացված արժեքի հարկ) գանձվում է գրեթե բոլոր ապրանքների ու ծառայությունների գնի մեջ։ Հարկ վճարողները՝ ԱԱՀ վճարող հանդիսացող սուբյեկտները, ամեն ամիս ներկայացնում են հաշվետվություն և վճարում պարտադիր հարկ։
Բայց որոշ դեպքերում գերավճարած կամ չափից շատ վճարված ԱԱՀ-ը կարող է վերադարձվել։
Ով իրավունք ունի ԱԱՀ վերադարձի
Ահա հիմնական դեպքերը, երբ սուբյեկտը կարող է ունենալ ԱԱՀ վերադարձի իրավունք՝
1. Արտահանող ընկերություններ
Եթե արտահանում ես ապրանք կամ ծառայություն, ապա այդ գործարքի վրա ԱԱՀ չի կիրառվում, բայց կարող ես վերադարձնել մատակարարներից ձեռք բերված ապրանքների և ծառայությունների համար վճարված ԱԱՀ-ը։
Օրինակ՝ եթե գնել ես հումք ՀՀ ներսում՝ ԱԱՀ-ով, բայց արտադրանքը արտահանել ես՝ կարող ես հետ պահանջել վճարված ԱԱՀ-ը։
Երկարաժամկետ ներդրումներ
Ներդրումային ծրագրերի դեպքում (օրինակ՝ նոր արտադրամասի կառուցում) հնարավոր է՝
մուտքային ԱԱՀ-ը գերազանցում է ելքայինը,
և այդ տարբերությունը կուտակվում է որպես վերադարձման ենթակա գումար։
Գերավճար կամ սխալ հաշվարկ
Եթե սխալմամբ կամ հաշվապահական սխալով ավելի շատ ԱԱՀ ես վճարել, այդ գումարը կարող ես հետ ստանալ՝ դիմելով ՊԵԿ։
Անձնական ներկրում (ֆիզ. անձի համար)՝ օրենքով սահմանված դեպքերում
Հատուկ կարգով հնարավոր է ԱԱՀ վերադարձ՝ օրինակ՝ զբոսաշրջիկների համար (Tax Free), կամ միջազգային կառույցների նախագծերով ներմուծման ժամանակ։
Ինչպե՞ս դիմել ԱԱՀ վերադարձի
Ահա քայլ առ քայլ ընթացակարգը․
Քայլ 1․ Համոզվիր, որ ունես վերադարձի իրավունքը
Ստուգիր՝ արտահանումդ փաստաթղթավորված է
Համոզվիր, որ մուտքային/ելքային ԱԱՀ հաշվարկները ճշգրիտ են
Պատրաստիր վերադարձի պահանջ ներկայացնելու հիմքերը
Քայլ 2․ Ներկայացրու դիմում ՊԵԿ-ին
Դիմումը ներկայացվում է էլեկտրոնային եղանակով՝ efiling.taxservice.am հարթակի միջոցով։
Քայլ 3․ Անցիր ստուգման փուլը
ՊԵԿ-ը կարող է պահանջել լրացուցիչ փաստաթղթեր կամ իրականացնել ստուգում՝ համոզվելու համար, որ վերադարձը հիմնավորված է։
Քայլ 4․ Ստացիր գումարի վերադարձ
Վերադարձը կատարվում է 30-60 օրվա ընթացքում, եթե դիմումդ հաստատվում է։
Կարևոր նրբություններ
Վերադարձը պահանջելիս բոլոր հարկային փաստաթղթերը պետք է լինեն ճշգրիտ և համապարփակ։
Հնարավոր են վերահսկողություններ և ստուգումներ, հատկապես մեծ գումարների դեպքում։
Եթե չունես փորձ նման գործընթացում, ցանկալի է, որ գործի դիմի հաշվապահ կամ հարկային խորհրդատու։
ԱԱՀ վերադարձը կարող է զգալիորեն թեթևացնել բիզնեսի ֆինանսական բեռը, եթե ճիշտ է կազմակերպվում։ Չնայած ընթացակարգը բարդ կարող է թվալ, փորձառու հաշվապահի աջակցությամբ այն դառնում է լիովին կառավարելի։